FactNameh | فکت‌نامه

❌ ادعای نادرست منتسب به ایلان ماسک درباره درآمد ۵۰۰ هزار دلاری فارغ‌التحصیلان کامپیوتر تا پنج سال آینده 🔹ادعایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که به نقل از ایلان ماسک می‌گوید «تا پنج‌ سال آینده درآمد سالانه بچه‌های کامپیوتر به صدها هزار دلار خواهد رسید.» 🔹این اظهارات تنها در فضای مجازی فارسی‌زبان به ایلان ماسک نسبت داده می‌شود و هیچ جای دیگری منتشر نشده است. 🔹ایلان ماسک در صحبت‌های اخیرش در اجلاس انجمن سرمایه‌‌گذاری آمریکا و عربستان گفته احتمالا پول در ۱۰ تا ۲۰ سال آینده ارزشش را از دست خواهد داد و کار، اختیاری خواهد شد. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که به ایلان ماسک نسبت داده شده نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🎙 آب سرد و کبد چرب 🔹در قسمت ۲۴۵ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا درباره ویدیوهای پربازدیدی صحبت می‌کنیم که نشان می‌داد ذرات آلودگیِ هوای تهران، به آهنربا جذب می‌شوند. در این قسمت درباره این مساله توضیح می‌دهیم. 🔹در ادامه به سراغ ادعاهایی می‌رویم که درباره رزومه و سوابق علمی و اجرایی شبنم دلفان مطرح شده بود و توضیح داده‌ایم که چرا غیرمستند و اغراق‌شده است. 🔹تغییر وضعیت سهمیه‌بندی و نرخ‌گذاری بنزین، قطعی برق در دوره رئیسی و تفاوت خط فقر در سال‌های اخیر، سوژه‌های اقتصادی این اپیزود هستند. 🔹همچنین درباره امتیاز و رتبه ایران در رده‌بندی شاخص ادراک فساد و مقایسه آن با کشورهای منطقه، توضیح داده‌ایم. 🔹ادعای تاثیر آب سرد در ایجاد کبد چرب و ضررهای ادعایی ماهی تن، شیر گاو و قهوه، سوژه‌های حوزه سلامت در این قسمت محسوب می‌شوند. 🔹در پایان این قسمت هم سه فکت‌چک کوتاه را مرور می‌کنیم. 🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید. 📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در اپل پادکست بشنوید 👈 در اسپاتیفای بشنوید 🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره اختراع جوان ایرانی برای تولید مصالح ساختمانی از زباله 🔹ویدیوهایی در اینستاگرام ادعا می‌کنند که جوانی ایرانی به نام «سجاد حبیبی» برای اولین‌بار در جهان، روند تبدیل پسماندهای شهری به مصالح ساختمانی را «اختراع» کرده است. 🔹این ادعا نادرست است و ایده تولید مصالح از پسماند برای اولین‌بار نیست که طراحی و اجرا می‌شود. 🔹تبدیل پسماندهای شهری به مصالح ساختمانی در جهان سابقه علمی و عملی دارد و سال‌هاست که در بریتانیا، تایوان و کشورهای دیگری اجرا می‌شود. 🔹در ایران هم پیش از آقای حبیبی، افرادی در این حوزه کار علمی و پژوهشی کرده‌اند. 🔹در مورد چند و چون و ابعاد کار سجاد حبیبی به جز چند گزارش تلویزیون محلی قدیمی، منبع دیگری در دست نیست و هیچ فعالیت تحقیقاتی یا مقاله منتشرشده‌ای با نام او وجود ندارد که بتواند به عنوان شواهد آکادمیک مورد استناد قرار بگیرد. 🔹گزارش‌های قدیمی صداوسیما می‌گویند سجاد حبیبی در سال ۱۳۹۸ ایده تولید مصالح ساختمانی از پسماندهای شهری را به شهرداری چابکسر ارائه کرد. اغلب بخش‌های ویدیوهای اینستاگرامی اخیر، از همان گزارش‌های قدیمی برداشته شده‌اند. 🔹با وجود ادعاهای مطرح‌شده درباره «گسترش کار» و «تاسیس کارخانه»، اما از سال ۱۳۹۹ به بعد هیچ ردی از شرکت او یعنی «سمام‌گستر دم‌کش» و فعالیت‌های مرتبط با این ایده در رسانه‌ها یا سامانه‌های پژوهشی و صنعتی پیدا نشد و به نظر می‌رسد آن کار که محدود به یک کارگاه بود، متوقف شده است. 🔹همچنین سجاد حبیبی در ایران اختراعی ثبت نکرده است. 🔹با این توضیحات فکت‌نامه به این ادعاهای شبکه‌های اجتماعی نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

✅ جایگاه ایران در منطقه از نظر شاخص ادراک فساد 🔹در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی تصویری از یک نمودار منتشر شده که وضعیت فساد در ایران را با کشورهای منطقه مقایسه می‌کند. 🔹در این نمودار، فساد در کشورهای لبنان، یمن و سوریه بیشتر از ایران است، اما کشورهای امارت متحده عربی، عربستان سعودی، ترکیه، عراق، مصر و عمان وضعیتی بهتر از ایران دارند. 🔹اطلاعات این نمودار درست است و با گزارش سالانه «شاخص ادراک فساد» سازمان شفافیت بین‌الملل همخوانی دارد. 🔹شاخص ادراک فساد (CPI) پرکاربردترین رتبه‌بندی جهانی فساد است که میزان فساد در بخش دولتی را بر اساس نظر کارشناسان و فعالان اقتصادی اندازه‌گیری می‌کند. 🔹در گزارش سال ۲۰۲۴ سازمان شفافیت بین‌الملل، ایران با کسب امتیاز ۲۳ از ۱۰۰ (هرچه امتیاز بالاتر باشد، فساد کمتری درک شده است)، در رتبه ۱۵۱ از میان ۱۸۰ کشور قرار گرفت. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این نمودار نشان «درست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت بیست و دوم - «نهضت هدایت نقدینگی» 🔹احتمالا بارها عبارت «هدایت نقدینگی» را شنیده‌اید. یکی از مصادیق این عبارت، «تسهیلات تکلیفی» و «وام‌های زورکی» است که هر سال در بودجه تعیین می‌شود. 🔹اما معنی این عبارت چیست؟ «هدایت نقدینگی» چه هزینه‌ای برای اقتصاد ایران و بودجه به همراه دارد؟ 🔹در قسمت بیست و دوم پادکست هزارداستان بودجه درباره این سوال‌ و سوالات دیگری صحبت کرده‌ایم. 🔹این پادکست، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا، یک هفته قبل در رادیو فردا و حساب کاربری هزارداستان بودجه منتشر شد و حالا در اکانت‌های فکت‌نامه نیز در دسترس است. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در سایت رادیو فردا بشنوید 🌐 @Factnameh

🔹 تغییرات حجم و نرخ بنزین سهمیه‌ای در مصوبه جدید دولت 🔹پس از اعلام خبر تعیین نرخ سوم بنزین، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت گفت: «حجم و نرخ سهمیه‌های اول (۱۵۰۰ تومانی) و دوم (۳۰۰۰ تومانی) بنزین تغییر نخواهد کرد.» 🔹این ادعا نادرست است. دولت از نیمه آذر بنزین جدیدی به نام «نرخ سوم» را اضافه می‌کند که لیتری ۵۰۰۰ تومان است، اما در واقع سهمیه برخی خودروها نیز حذف می‌شود. 🔹طبق مصوبه جدید، سهمیه بنزین ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی برای خودروهای مناطق آزاد، خودروهای خارجی وارداتی و کسانی که چند خودرو دارند، حذف خواهد شد؛ یعنی این افراد دیگر بنزین ارزان نمی‌گیرند. 🔹این خودروها تا قبل از این، ماهی ۱۶۰ لیتر بنزین با نرخ‌های ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومان می‌زدند، اما با حذف سهمیه‌ها هزینه ماهانه بنزین آنها تقریبا دو برابر می‌شود. 🔹بر اساس گفته‌های خود دولت، برای حدود ۲۰ درصد از مردم، سهمیه‌ ۶۰ و ۱۰۰ لیتری‌ کافی نیست. بنابراین میانگین قیمت بنزین برای این افراد هم بیشتر می‌شود. 🔹ضمن اینکه سهمیه «خودروهای نو شماره» هم حذف و سهمیه خودروهای دوگانه‌سوز نیز کم خواهد شد. 🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای تغییر نکردن حجم و نرخ سهیمه‌های اول و دوم بنزین، که از سوی سخنگوی دولت مطرح شده، نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🎥 عسل و خربزه در دهان مکن؟ 🔹مدتی قبل در برنامه تلویزیونی انارستان در شبکه افق، ادعا شد که خوردن همزمان خربزه و عسل، مرگبار است. 🔹هیچ اخطار، مطالعه یا تحقیقی درباره مضر یا مرگبار بودن ترکیب خربزه و عسل وجود ندارد. 🔹هیچ واکنش شیمیایی شناخته‌شده‌ای بین خربزه و عسل وجود ندارد که باعث تشکیل ماده سخت یا مضر در معده شود. 🔹متخصصان گوارش نیز این ادعا را رد کرده‌اند. 🔹ویدیوهای کوتاه درستی‌سنجی را در کانال یوتیوب فکت‌نامه ببینید: https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts 👈 مقاله مرتبط را در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ مقایسه گمراه‌کننده روزنامه چارسوق از وضع فقر در دولت‌های روحانی و رئیسی 🔹روزنامه چارسوق می‌گوید طبق آمارهای بانک جهانی، جمعیت فقرا در ایران در دولت ابراهیم رئیسی ۱۰ میلیون نفر کاهش یافت، در حالی که در زمان حسن روحانی جمعیت فقر ۱۳ میلیون نفر زیاد شده بود. 🔹این ادعا بر اساس آمارهای دستچین‌شده است و تصویری ناقص و گمراه‌کننده از واقعیت ترسیم می‌کند. 🔹اول، سال شروع به کار دولت‌ها طوری انتخاب شده‌اند که به نظر برسد اختلاف جمعیت فقرا در فاصله شروع و پایان فعالیت دولت‌ها خیلی متفاوت از یکدیگر است. 🔹دوم، طول دوران فعالیت دولت‌های روحانی و رئیسی یکسان نیست و عملا مقایسه دو دولت بدین شکل، درست و منطقی نیست. 🔹سوم، مبنای بانک جهانی برای سنجش فقر در این گزارش، درآمد روزانه ۸/۳ دلار با احتساب برابری قدرت خرید است. این شاخص برای داشتن تصویر کلی فقر در کشورها و مقایسه آنها با یکدیگر کاربرد دارد، اما لزوما در همه کشورها دقیق نیست. 🔹در مورد ایران مطالعات معتبری وجود دارد که نشان می‌دهد وضعیت فقر در زمان ابراهیم رئیسی نیز مانند سال‌های پایانی دولت روحانی است و تفاوت خاصی ندارد. 🔹بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس بین سال‌های ۹۰ تا ۹۶ حدود ۲۰ درصد جمعیت ایران زیر خط فقر قرار داشتند. این نسبت در سال‌ ۹۸ به بالای ۳۰ درصد رسید و از آن موقع در همین حدود باقی مانده است. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🔹 بررسی ادعاهای اغراق‌شده درباره مرتبه علمی شبنم دلفان 🔹این روزها و همزمان با انتشار اخبار بحران‌های محیط زیستی در ایران، ویدیوهایی از «شبنم دلفان» به صورت گسترده دست‌به‌دست می‌شود؛ از جمله در حساب‌های چهره‌های سیاسی چون مصطفی تاجزاده و مهدی نصیری. 🔹شبنم دلفان در شبکه‌های اجتماعی با عناوینی چون «عضو مشاور ارشد سازمان ملل»، «سفیر جهانی صلح زنان»، «رئیس اندیشکده اوراسیا» و «یکی از ۳۲ زن تاثیرگذار جهان در ۲۰۲۵» معرفی می‌شود. 🔹بر اساس آنچه در گزارش‌های رسمی و دانشگاهی قابل دسترسی است، شناسه آکادمیک شبنم دلفان، مربوط به حوزه محیط زیست و مدیریت منابع آب است؛ دکترا از دانشگاه پلیموث انگلستان در زمینه مدیریت کربن و کاربرد GIS در سناریوپردازی حوضه‌های آبریز. 🔹برخی منابع فارسی‌زبان او را به عنوان مدرس دانشگاه‌های انگلستان معرفی کرده‌اند، ولی ما مدرکی مبنی بر عضویت او به عنوان عضو هیات علمی دائم در دانشگاه‌های کرانفیلد، توئنته، میدل‌سکس یا پلیموث پیدا نکردیم. پرسش‌هایمان از خانم دلفان هم تا این لحظه بی‌پاسخ مانده است. 🔹همچنین، مدرکی از انتصاب رسمی او به عنوان «مشاور ارشد سازمان ملل» یا عضویت در کمیته‌های UNEP و ECOSOC وجود ندارد. 🔹استفاده از نام سازمان ملل، ممکن است این گمراهی را به وجود آورد که او به صورت رسمی در سازمان ملل، مسئولیتی را بر عهده دارد. 🔹همین مساله درباره ادعای رئیس اندیشکده اوراسیا هم وجود دارد؛ موسسه‌ای که وبسایت رسمی ندارد و نشانه‌ای هم وجود ندارد که اندیشکده‌ای معتبر یا تاثیرگذار در زمینه محیط زیست باشد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ خبر جعلی درباره کمک کانادا و روسیه به بارورسازی ابرها در ایران 🔹برخی حساب‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی پست‌هایی را با این عنوان منتشر کرده‌اند: «کمک کانادا و روسیه به ایران در بارورسازی ابرها / منتظر نتایج در آذر باشید.» 🔹در حال حاضر چنین کمکی وجود ندارد و این خبر، نادرست است. 🔹تاریخچه بارورسازی ابر در ایران به سال ۱۳۴۶ برمی‌گردد و این پروژه در مقاطع مختلف با همکاری محدود کانادا و روسیه انجام شده، اما بعد از انقلاب همکاری کانادا قطع شده است. 🔹ایران در دهه‌های گذشته بارها این طرح را در استان‌های مختلف اجرا کرده و به‌تازگی نیز ده‌ها پرواز و عملیات زمینی برای بارورسازی انجام شده است. 🔹شواهد علمی نشان می‌دهد اثر بارورسازی ابرها بر افزایش بارش بسیار محدود، نامطمئن و وابسته به شرایط جوی است و نمی‌تواند راه‌حل خشکسالی در مقیاس ملی باشد. 🔹در ایران هم درباره کارآمدی این روش اختلاف نظر جدی وجود دارد و با وجود اظهارات وزیر نیرو درباره افزایش ۵ تا ۱۵ درصدی بارش، کارشناسان می‌گویند که بارورسازی فقط ممکن است در مقیاس‌های بسیار محدود اثر داشته باشد. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعای شبکه‌های اجتماعی نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🎙 کم‌آبی و کمتریل 🔹در ابتدای قسمت ۲۴۴ پادکست هفتگی فکت‌نامه چند موضوع مرتبط با بحران آب را مرور کردیم؛ از جمله ادعای شبکه‌های اجتماعی درباره دانشمند ایرانی که مشکل بی‌آبی دنیا را حل کرده، حرف‌های نادرست کارشناس شبکه افق صداوسیما و ادعای زیر آب رفتن استانبول. 🔹ادعاهای شاخ‌دار مربوط به تئوری توطئه کمتریل در روزهای اخیر بارها تکرار شده که در این قسمت به آن نیز پرداخته‌ایم. 🔹سه ادعا در مورد جایگاه اقتصادی ایران، تعداد یارانه‌بگیران و وضعیت قیمت نان در دولت ابراهیم رئیسی، سوژه‌های اقتصادی این قسمت هستند. 🔹ادعاها درباره درمان افسردگی، شست‌وشوی موی سر با پودر لباسشویی و دو ادعای مرتبط با بارداری و قرص‌های ضدبارداری، سوژه‌های حوزه سلامت این اپیزودند. 🔹در پایان سه فکت‌چک کوتاه را مرور کردیم؛ نقل‌قولی از پدر روح‌الله عجمیان، فرش‌های اهدایی منتسب به خانواده انصاری (مالک بانک آینده) و دختر نوجوانی که گفته می‌شود در سال ۲۰۰۹ صدها هزار بیت‌کوین داشت. 🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید. 📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در اپل پادکست بشنوید 👈 در اسپاتیفای بشنوید 00:01:00 مقدمه 00:05:16 ادعای نادرست نجات دنیا از خشکسالی به دست یک دانشمند ایرانی 00:11:58 خشکسالی امسال به‌خاطر تعمد وزارت نیرو در بارور نکردن ابرها نیست 00:17:14 ادعای نادرست درباره زیر آب رفتن و محو شدن استانبول 00:19:01 کِمتریل یک تئوری توطئه قدیمی است 00:23:49 سقوط جایگاه اقتصادی ایران در منطقه در دو دهه اخیر 00:25:17 جمعیت یارانه‌بگیران امسال حدود ۷۵ میلیون نفر است نه ۸۱ میلیون 00:26:29 ادعای نادرست ثابت‌ماندن قیمت نان در دولت ابراهیم رئیسی 00:28:19 ادعای نادرست درمان افسردگی با «شناخت خود»، به‌جای دارو 00:32:49 شست‌وشوی سر با «تاید» مو را پرپشت نمی‌کند 00:36:26 ادعای نادرست درباره بارداری پس از ۳۵ سالگی 00:39:41 قرص‌های ال‌دی باعث مسمومیت نمی‌شود 00:42:27 ادعای شاخ‌دار منتسب به پدر روح‌الله عجمیان درباره قبر فرزندش 00:43:46 سیستانی دستور جمع‌آوری فرش‌های خانواده انصاری را نداد 00:45:20 ویدیوی ساختگی از نوجوانی که سال ۲۰۰۹ نهصد هزار بیت‌کوین داشت 00:47:20 کامنت‌ها 🌐 @Factnameh

🔹 نوشیدن آب سرد عامل ایجاد کبد چرب نیست 🔹کارشناس برنامه‌ انارستان شبکه افق مدعی شده که نوشیدن آب سرد به شدت باعث کبد چرب می‌شود؛ به این دلیل که به گفته او با نوشیدن آب سرد، غذا هضم‌نشده وارد کبد می‌شود و کبد آن را به صورت چربی ذخیره می‌کند. 🔹این ادعا با علم پزشکی روز مطابقت ندارد و فاقد پایه علمی است. 🔹تجمع چربی در کبد به دمای آب مصرفی بستگی ندارد، بلکه از اسیدهای چرب است. 🔹تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که مصرف زیاد شکر، رژیم‌های پرچرب، چاقی و مقاومت انسولین، با ایجاد کبد چرب غیرالکلی ارتباط قوی دارند. 🔹نوشیدن زیاد و مزمن الکل هم عامل ایجاد کبد چرب الکلی است. 🔹«مؤسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی» (NIDDK) نوشیدن آب سرد را در فهرست علل بیماری کبد چرب غیرالکلی قرار نمی‌دهد. 🔹هیچ پژوهش یا مقاله علمی معتبری تأیید نمی‌کند که نوشیدن آب سرد باعث اختلال در هضم یا بد هضم شدن غذا می‌شود. 🔹با این توضیحات فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ این ادعا که برق در دولت رئیس قطع‌نشده، گمراه‌کننده است 🔹در شبکه‌های اجتماعی گفته می‌شود «در زمان دولت ابراهیم رئیسی برق قطع نمی‌شد». 🔹این‌طور نیست. در زمان رئیسی نیز بحران ناترازی برق به صورت جدی وجود داشت و برق قطع می‌شد، اما بار قطعی برق روی صنایع و کشاورزی بود. 🔹سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی، عدم‌النفع ناشی از قطع برق را طی سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲، حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان و کاهش ارزش تولیدات صنعتی را ۲۹۴ هزار میلیارد تومان برآورد کرده است. 🔹همچنین نمایندگان مجلس بارها وزرای دولت را برای پاسخگویی در مورد قطع برق چاه‌های کشاورزی و خسارت کشاورزان به مجلس احضار کردند. 🔹با این اوصاف فکت‌نامه به این ادعا که «در دولت ابراهیم رئیسی برق قطع نمی‌شد» نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🎙 کم‌آبی و کمتریل 🔹در ابتدای قسمت ۲۴۴ پادکست هفتگی فکت‌نامه چند موضوع مرتبط با بحران آب را مرور کردیم؛ از جمله ادعای شبکه‌های اجتماعی درباره دانشمند ایرانی که مشکل بی‌آبی دنیا را حل کرده، حرف‌های نادرست کارشناس شبکه افق صداوسیما و ادعای زیر آب رفتن استانبول. 🔹ادعاهای شاخ‌دار مربوط به تئوری توطئه کمتریل در روزهای اخیر بارها تکرار شده که در این قسمت به آن نیز پرداخته‌ایم. 🔹سه ادعا در مورد جایگاه اقتصادی ایران، تعداد یارانه‌بگیران و وضعیت قیمت نان در دولت ابراهیم رئیسی، سوژه‌های اقتصادی این قسمت هستند. 🔹ادعاها درباره درمان افسردگی، شست‌وشوی موی سر با پودر لباسشویی و دو ادعای مرتبط با بارداری و قرص‌های ضدبارداری، سوژه‌های حوزه سلامت این اپیزودند. 🔹در پایان سه فکت‌چک کوتاه را مرور کردیم؛ نقل‌قولی از پدر روح‌الله عجمیان، فرش‌های اهدایی منتسب به خانواده انصاری (مالک بانک آینده) و دختر نوجوانی که گفته می‌شود در سال ۲۰۰۹ صدها هزار بیت‌کوین داشت. 🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید. 📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در اپل پادکست بشنوید 👈 در اسپاتیفای بشنوید 🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست توقف پروژه پل خلیج فارس به خاطر دخالت کشورهای عربی منطقه 🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که پروژه پل خلیج فارس به دلیل مخالفت کشورهای عربی منطقه، مختل و متوقف شده است. 🔹این ادعا نادرست است. این پل در صورت بهره‌برداری جزیره قشم را به نزدیکی بندرعباس متصل خواهد کرد. 🔹ایده اتصال قشم به بندرعباس از دهه ۵۰ مطرح بود، اما پل خلیج فارس در سال ۱۳۸۹ کلنگ‌زنی شد. 🔹هزینه آن ۱۷ هزار میلیارد تومان و زمان اجرا ۳ تا ۵ سال برآورد شد؛ با این حال پروژه بارها متوقف و دوباره آغاز شده است. 🔹این پروژه به مدت هفت سال، به دلایل مالی، زیست‌محیطی و اختلافات با قرارگاه خاتم‌الانبیا و رقابت میان این قرارگاه و چین بر سر ساخت پل، متوقف شد؛ اما در سال ۱۴۰۱ دوباره از سر گرفته شد. 🔹هیچ منبعی به دخالت یا اظهارنظر کشورهای عربی در این رابطه اشاره نکرده است. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که پروژه پل خلیج فارس به دلیل مخالفت و دخالت «عرب‌ها» متوقف شده، نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ شست‌وشوی سر با «تاید» مو را پرپشت نمی‌کند 🔹ویدیوهایی در اینستاگرام، مخاطبان را به شست‌وشوی مو با «تاید» (پودر لباسشویی) دعوت می‌کنند و می‌گویند این کار مو را «پنج برابر ضخیم» می‌کند و «چربی سر» را از بین می‌برد. 🔹ادعای مفید بودن پودر لباسشویی برای مو، نادرست است و می‌تواند خطرناک و مشکل‌ساز باشد. 🔹سورفکتانت‌های قوی موجود در پودر لباسشویی می‌تواند تا ۵۰ درصد از چربی‌های سطحی محافظ مو را از بین ببرد. 🔹حذف چربی‌های محافظ، منجر به آسیب‌پذیری بیشتر مو در برابر آسیب‌های محیطی، کاهش رطوبت، شکنندگی، وز شدن و کاهش درخشندگی و مقاومت کششی مو می‌شود. 🔹آنزیم‌های موجود در پودر لباسشویی می‌توانند ساختار مو را تخریب کنند. برخلاف ادعا، پودرهای لباسشویی معمولی دارای آهک (کلسیم کربنات) زیادی نیستند. 🔹حتی در صورت وجود آهک، تماس مزمن با آب سخت (که حاوی کلسیم کربنات است) باعث انباشت مواد معدنی، ناهموار شدن سطح مو، کاهش ضخامت و کاهش استحکام کششی مو می‌شود. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعاها نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار منتسب به پدر روح‌الله عجمیان درباره قبر فرزندش 🔹ادعایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که اظهاراتی را به پدر روح‌الله عجمیان نسبت می‌دهد. 🔹بر اساس این ادعا پدر روح‌الله عجمیان گفته «مردم بر سر مزار فرزندم مدفوع می‌کنند.» 🔹روح‌الله عجمیان یک نیروی بسیج بود که در آبان ۱۴۰۱ در جریان اعتراضات زن، زندگی، آزادی در کرج کشته شد. محمدمهدی کرمی و سیدمحمد حسینی از متهمان این پرونده در دی‌ماه ۱۴۰۱ اعدام شدند و حمید و فرزانه قره‌حسنلو در زندان‌های یزد و مشهد به اتهام مشارکت در قتل دوره حبس خود را سپری می‌کنند. 🔹این اظهارات مربوط به هیچ‌کدام از مصاحبه‌های پدر روح‌الله عجمیان نیست و او چنین چیزی نگفته است. 🔹این مطلب را اولین‌بار یک کاربر ایکس (توییتر) که مطالب طنز و کنایی تولید می‌کند، منتشر کرد. 🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعا که پدر روح‌الله عجمیان چنین جمله‌ای گفته، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

✍️ از ذرات آهن در هوای تهران چه می‌دانیم؟ 🔹در آبان ۱۴۰۴، ویدیوهایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌داد ذرات غبار روی خودرو با آهنربا جذب می‌شوند و شایعه «وجود ذرات آهن در هوای تهران» را گسترش داد. 🔹ذرات معلق شهری (PM2/5 و PM10) ذراتی ریز هستند که شامل ترکیبی از مواد معدنی، دوده، سولفات‌ها، نیترات‌ها و فلزات حاصل از سایش ترمز و لاستیک است. 🔹آهن یکی از اجزای ثابت ذرات معلق ریز تهران است و منشاء آن ترکیبی از سایش قطعات فلزی، گردوخاک و منابع طبیعی است. 🔹در محیط‌های بسته و پرارتعاش مانند مترو، غلظت آهن در ذرات PM10 و PM2/5 به دلیل سایش چرخ‌ها و ترمزها به مراتب بیشتر از هوای آزاد است. 🔹ذراتی که در ویدیوها به آهنربا جذب می‌شوند، بزرگتر از ۱۰ میکرون هستند و غالباً مربوط به صنایع فلزی یا مناطق پر ترافیک محلی‌اند و به کل هوای تهران تعمیم داده نمی‌شوند. 🔹این ذرات بزرگ با وزن خود در ارتفاع پایین‌تر از لایه‌های تنفسی تجمع می‌یابند و شعاع پراکندگی آن‌ها محدود به چندده تا چندصد متر از منبع انتشار است. 🔹فلزات سنگین سمی مانند سرب و جیوه در هوا وجود دارند، اما خاصیت مغناطیسی ندارند و نمی‌توانند جذب آهنربا شوند. 🔹ریسک سلامت ذرات ریز PM2/5 بیشتر است، زیرا می‌توانند وارد عمق ریه شوند، در حالی که ذرات درشت‌تر و مغناطیسی، اثر بیماری‌زایی جدی ندارند. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار عضو شورای شهر کرمان درباره کمتریل‌پاشی در آسمان ایران 🔹عشرت کردستانی، عضو شورای شهر کرمان گفته ناتو، آمریکا و اسرائیل در آسمان ایران و کرمان «کمتریل‌پاشی» می‌کنند. 🔹او گفته «کمتریل» حاوی نانوذرات و مواد سمی است، باعث آلودگی و بیماری‌هایی مانند سرطان شده، این موضوع در ایران اثبات شده و در کرمان نیز مشاهده شده است. 🔹این ادعاها شاخ‌دار است. ادعای وجود «کمتریل» نیز یک تئوری توطئه قدیمی است. 🔹رد دودمانندی که هواپیماها در آسمان ایجاد می‌کنند صرفاً بخار آب یخ‌زده ناشی از سوخت موتور است و سمی نیست. 🔹تحقیقات علمی گسترده نهادهایی مانند ناسا، اصل ادعای وجود کمتریل را رد کرده‌اند. 🔹از نظر منطقی نیز اساسا پرواز عادی و مستمر هواپیماهای ناتو، آمریکا و اسرائیل بر فراز ایران در وضعیت غیرجنگی برای انتشار مواد سمی، دور از ذهن بوده و چنین چیزی گزارش نشده است. 🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای این عضو شورای شهر کرمان نشان «شاخ‌دار» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت بیست و دوم - «نهضت هدایت نقدینگی» 🔹احتمالا بارها عبارت «هدایت نقدینگی» را شنیده‌اید. یکی از مصادیق این عبارت، «تسهیلات تکلیفی» و «وام‌های زورکی» است که هر سال در بودجه تعیین می‌شود. 🔹اما معنی این عبارت چیست؟ «هدایت نقدینگی» چه هزینه‌ای برای اقتصاد ایران و بودجه به همراه دارد؟ 🔹در قسمت بیست و دوم پادکست هزارداستان بودجه درباره این سوال‌ و سوالات دیگری صحبت کرده‌ایم. 🔹هزارداستان بودجه، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا را در سایت رادیو فردا و پادگیرها دنبال کنید. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در سایت رادیو فردا بشنوید 🌐 @Factnameh