Scientometrics

مطالعه جهانی ساعات کاری پزشکان جوان در کشورهای عضو WMA مطالعه جهانی ساعات کاری پزشکان جوان (JDN Global Working Hours Study) از ۱۸ دسامبر در کشورهای عضو انجمن جهانی پزشکی (WMA) آغاز می‌شود. این پیمایش چندزبانه با هدف بررسی ساعات کاری، میزان استراحت و شرایط آموزشی پزشکان جوان طراحی شده و به دنبال تولید داده‌های معتبر و قابل مقایسه برای حمایت از سیاست‌گذاری مبتنی بر شواهد در حوزه نیروی انسانی سلامت است. نتایج این مطالعه می‌تواند نقش مهمی در بهبود شرایط کاری، ارتقای سلامت روان پزشکان جوان و افزایش ایمنی بیمار ایفا کند. 📍شایان ذکر است که نظام پزشکی ایران در نشست سال جاری WMA در پرتغال به عضویت این انجمن بین‌المللی درآمده است. در وبیناری که فردا به همین منظور برگزار میشود، محققین، ضمن توضیح این مطالعه، شرح می‌دهند که چرا به داده‌های قوی‌تر و قابل اتکا به‌طور فوری نیاز است. Date: 18 December 2025 Time: 17:00 (Zurich time) Format: Online (Zoom) Register here: https://us06web.zoom.us/meeting/register/Jt7BrBIkTXWE3vZ7HGfVgQ

آیا غربالگری سرطان پستان مبتنی بر سنجش سطح خطر فردی (رویکرد شخصی‌سازی شده) می‌تواند جایگزینی برای ماموگرافی سالانه باشد؟ مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی WISDOM (لینک) با شرکت بیش از ۲۸ هزار زن در آمریکا (بدون سابقه سرطان پستان) سعی کرده به این پرسش پاسخ دهد. سطح خطر برای هر فرد با استفاده از ارزیابی‌های ژنتیکی، polygenic risk score و مدل‌های پیش‌بینی (Breast Cancer Surveillance Consortium) تعیین شده است. بر اساس سطح ریسک، برنامه غربالگری متفاوتی پیشنهاد شده است: از ماموگرافی و MRI متناوب برای افراد با ریسک بسیار بالا تا به تعویق انداختن غربالگری برای افراد با ریسک پایین. نتایج نشان داده است که این رویکرد می‌تواند زنان را به‌طور ایمن بر اساس میزان خطر دسته‌بندی کرده و دفعات و شدت غربالگری را شخصی‌سازی کند. در گروه غربالگری مبتنی بر سنجش ریسک، با افزایش سطح ریسک، میزان تجمعی ابتلا به سرطان، تعداد بیوپسی‌ها، ماموگرافی‌ها و MRI نیز افزایش داشته است. اما با وجود کاهش تعداد ماموگرافی‌ها، برخلاف انتظار، تعداد بیوپسی‌ها کاهش نیافته است. @Scientometric

چند سال از تزریق واکسن‌های mRNA برای کووید-۱۹ می‌گذرد. کارآزمایی‌های بالینی و مطالعات همگروهی زیادی از آن زمان تاکنون بی‌خطر بودن و موثر بودن این واکسن‌ها را نشان داده‌اند. حتی مطالعه‌ای اخیرا نشان داده بود (لینک) که تزریق این نوع واکسن‌ها باعث بهبود پاسخ به ایمنی‌درمانی برای سرطان‌ها می‌شود. حالا بعد از چند سال از تزریق این واکسن‌ها، یک مطالعه بزرگ (لینک) از فرانسه با بررسی داده‌های ۲۸ میلیون نفر در گروه سنی ۱۸ تا ۵۹ سال، به مقایسه مرگ‌ومیر در افراد با و بدون دریافت این واکسن‌ها در یک پیگیری ۴ ساله پرداخته است. میزان مرگ‌ومیر کلی در افرادی که واکسن mRNA دریافت کرده بودند (۲۲/۷ میلیون نفر)، نسبت به افرادی که واکسینه نشده بودند (۵/۹ میلیون نفر)، بیشتر نشده و ۷۴٪ مرگ کمتر ناشی از کووید-۱۹ شدید نیز کمتر بوده است. در واقع، میزان مرگ‌ومیر کلی در گروه واکسینه‌شده نسبت به گروه بدون واکسن ۲۵٪ کمتر بوده و حتی بدون در نظر گرفتن موارد شدید کووید-۱۹ و همین طور بر اساس علل مختلف و یا در اصله زمانی ۶ ماهه اول بعد از واکسیناسیون نیز کاهش مرگ‌ومیر کلی در این گروه دیده شده است. @Scientometric

در آمریکا، کمیته مشورتی واکسنِ CDC (شامل گروه متخصصانی که برای CDC تصمیم‌سازی می‌کنند یا همان ACIP) رای داده است که تزریق واکسن هپاتیت B در بدو تولد دیگر به‌صورت روتین برای همه نوزادان توصیه نشود و فقط برای نوزادان در معرض خطر انجام شود. البته این رای تا زمانی که CDC تایید نهایی نکند، اجرا نمی‌شود. در حال حاضر CDC توصیه می‌کند که اولین دز واکسن طی ۲۴ ساعت بعد از تولد تزریق شود (این توصیه بیش از ۳۰ سال است که اجرا می‌شود). اما طبق رای جدید، برای نوزادانی که مادرشان آزمایش هپاتیت B منفی دارد، واکسن دیگر لازم نیست در بدو تولد تزریق شود و می‌توان اولین دز را در سن ۲ ماهگی تزریق کرد. برای نوزادان مادرانِ مبتلا یا با وضعیت نامشخص، تزریق در بدو تولد همچنان لازم خواهد بود. والدین باید با مشورت پزشک تصمیم بگیرندکه آیا واکسن در بدو تولد زده شود یا نه، و اگر قرار است زده شود، چه زمانی باشد. بسیاری از متخصصان و سازمان‌های پزشکی مثل آکادمی متخصصان اطفال آمریکا با این تصمیم مخالف هستند. آنها می‌گویند این تغییر، کودکان خردسال را در معرض خطر ابتلا به ویروسی قرار می‌دهد که می‌تواند باعثث بیماری مادام‌العمر شود. این گروه‌ها به دهه‌ها شواهد علمی استناد می‌کنند که ایمنی و اثربخشی بسیار بالای واکسن را تایید کرده. اعضای این کمیته (ACIP) همگی توسط کندی، وزیر بهداشت آمریکا، منصوب شده‌اند. واکسن هپاتیت B از سال ۱۹۹۱ به‌طور همگانی برای نوزادان در آمریکا توصیه شده. طی این مدت، تحقیقات نشان می‌دهد که ابتلا به هپاتیت B در نوزادان و کودکان حدود ۹۹٪ کاهش یافته است سناتور Bill Cassidy، جمهوری‌خواه از لوئیزیانا و رئیس کمیته سنا در امور سلامت، آموزش و کار، که خودش پزشک (هپاتولوژیست) است، این تغییر را یک اشتباه عنوان کرده و از مدیر موقت CDC، خواسته تا رای ACIP را رد کند. او در توییت این طور نوشته است که: واکسن هپاتیت B ایمن و مؤثر است. تزریق در بدو تولد یک توصیه است، نه الزام قانونی. قبل از توصیه به تزریق در بدو تولد، حدود ۲۰ هزار نوزاد در آمریکا سالانه مبتلا می‌شدند، اما اکنون این عدد به کمتر از ۲۰ رسیدهه. پایان توصیه برای نوزادان ممکن است باعث افزایش دوباره تعداد موارد شود و سلامت مردم آمریکا را تهدید کند. منبع: لینک

واکسن HPV با تاثیرگذاری بسیار بالا برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم معمولا به‌صورت چند دزی استفاده می‌شود اما پوشش جهانی این واکسیناسیون کافی نیست. مطالعه‌ای جدید (ESCUDDO trial) در مجله NEJM (لینک) نشان داده است که چه با واکسن دو ظرفیتی (پوشش تیپ 16 و 18) و چه با واکسن ۹ ظرفیتی (Gardasil-9)، برای پیشگیری از عفونت‌های HPV پرخطر در دختران ۱۲ تا ۱۶ سال، یک دز واکسن به اندازه دو دز مؤثر است. اثربخشی واکسن در همه گروه‌ها حداقل ۹۷٪ بوده است. با توجه به پوشش پایین واکسیناسیون HPV در میان دختران نوجوان در جهان، استفاده از روش تک‌ دز می‌تواند دسترسی به واکسن را افزایش دهد. @Scientometric

تأملی آموزشی بر یک مقاله درباره PubPeer: نقدی بر یک نقد متن پیوست نقدی بر مقاله‌ای است که با رویکردی انتقادی به پلتفرم PubPeer پرداخته اما خود از منظر اخلاق نشر، استدلال و شواهد تجربی با کاستی‌های جدی روبه‌روست. مقاله مورد نقد، مدعاهایی کلی درباره «سلاح‌سازی نقد» و «شک‌گرایی افراطی» به PubPeer منتسب کرده‌، بی‌آنکه شواهد کمی یا مطالعات پشتیبان ارائه دهد. از دیگر اشکالات جدی مقاله، استناد مدعیات مقاله به منابع جعلی و استناد خطا بهCOPE  است. همچنین، فرض گرفتن رابطه‌ای علی میان نظرات PubPeer و رترکشن است در حالی‌که این پلتفرم هیچ اختیار نهادی برای تصمیم‌گیری در مورد رترکشن ندارد و صرفاً ابزار شفاف‌سازی علمی است. عدم اعلام تعارض منافع و استفاده اعلام‌نشده از هوش مصنوعی برای بررسی منابع، از دیگر نقض‌های جدی اخلاق نشر در مقاله مورد بحث است. این نوشتار خواستار انجام وظایف کامل و بیطرفانه سردبیری، برای تقویت فرهنگ پاسخگویی به نقدهای پس از انتشار در مجلات کشور است. دفاع از سلامت ادبیات علمی باید بر منافع فردی مقدم باشد و نباید اشکالات علمی را تخریب اعتبار فرد تلقی کرد.

با خبرهای مرتبط به مقاله جدید در مجله دارو (اینجا ببینید)، یاد یک خاطره پژوهشی افتادم! سال‌ها پیش در مقام داور برای مقاله‌ای مرتبط با پلاژیاریسم در ایران (در مجله‌ای نمایه در پاب‌مد) بودم. وقتی چند جمله از مقاله را در گوگل جست‌وجو کردم، متوجه شدم بخش‌هایی از متن کاملا از جای دیگری کپی شده‌اند. بررسی بیشتر نشان داد حتی پاراگراف‌های مقدمه و بحث نیز مشابه متن‌های دیگر بودند. جالب این‌که مقاله‌ای که موضوعش بررسی شیوع پلاژیاریسم بود، خودش دچار پلاژیاریسم بود. مقاله جدید مجله دارو نیز در نقدِ داوری پس از انتشار (Post publication review) بوده و همین سبک داوری باعث مشخص شدن مشکلات آن شد که اابته محدود به استفاده از رفرنسهای ساختگی و نادرست نبوده است. جالب‌تر اینکه سردبیر این مجله نیز از نویسندگان آن است. این تجربه‌ها می‌توانند مثال‌های واقعی و آموزنده‌ای برای استفاده و ندریس در کارگاه‌های اخلاق در پژوهش باشند. به‌ویژه نحوه برخورد با این مسائل اهمیت دارد و نشان می‌دهد که جامعه پژوهشی چقدر حساس و دقیق عمل می‌کند. @Scientometric

امروز تولد ۹ سالگی کانال تلگرامی @Scientometric است! نه سال نوشتن از اخلاق در پژوهش، معیار قرار دادن روش علمی به عنوان بزرگترین دستاورد بشر و دوری از شبه‌علم، به اشتراک گذاشتن نتایج پژوهش‌ها و یاد گرفتن از شما همراهان عزیز. ممنون از همراهی و راهنمایی‌های شما ❤️و پوزش بابت هر کوتاهی و کم کاری در این مسیر. امیدواریم سال دهم کانال بهتر باشد: پر از ایده‌های تازه، خبرهای خوب و روایت‌های علمی خوشحال‌کننده از پیشرفت‌های علمی و ارتقای وضعیت پژوهشی ایران، با تمرکز بیشتر بر شفافیت، پایبندی به روش‌های علمی و فاصله گرفتن از شبه‌علم

احتمالا خودتان هم متوجه افزایش موارد عفونت‌های تنفسی، از جمله آنفلوآنزا، در روزهای اخیر شده‌اید و وزارت بهداشت هم حالا بیانیه هشدارآمیز صادر کرده است. نکات کلیدی مثل همیشه، استفاده از ماسک، شست‌وشوی مرتب دست با آب و صابون و رعایت فاصله است. این بیماری‌ها اغلب ویروسی‌اند و به‌طور کلی نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارند. آنتی‌بیوتیک را خودسرانه مصرف نکنید و از پزشک مکررا درخواست تجویز نکنید. تنها در صورتی که در شرح‌حال و معاینه بالینی (مثلا مشاهده ترشحات چرکی در معاینه حلق) نشانه‌ای از عفونت باکتریال دیده شود، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند. صرف گلودرد، سرفه یا خلط، حتی اگر از نظر بیمار شدید به‌نظر برسند، لزوما نشان‌دهنده عفونت چرکی نیست و نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارد. این علائم هم در عفونت ویروسی و هم در عفونت چرکی (باکتریال) دیده می‌شود. افتراق این دو نیاز به معاینه دارد. اگر قرار بود بر اساس صرف گلو درد و خلط و سرفه، آنتی بیوتیک داده شود، دیگر اصلا به معاینه هم نیاز نیود! تجویز غیرضروری آنتی‌بیوتیک برای عفونت‌های ویروسی نه‌تنها بی‌اثر است، بلکه خطر عوارض جانبی، اختلال در میکروبیوتای مفید بدن و گسترش مقاومت آنتی‌بیوتیکی را در پی دارد . در صورت بروز تب بالا و ماندگار، تنگی‌نفس، درد شدید هنگام بلع یا تشدید سریع علائم، به پزشک مراجعه کنید. همان طور که گفتم امروز وزارت بهداشت به صورت رسمی در این مورد بیانیه هشدارآمیز منتشر کرده است. (لینک)من خلاصه‌ای از نکات مهم آن را اینجا قرار می‌دهم: ✅ نوع ویروس: سهم بیشتر در موج فعلی مربوط به آنفلوانزای نوع A و زیرسویه H3N2 است. الگوی ابتلا در ایران مشابه گزارش‌های اخیر کشورهای جنوب شرق آسیا مانند ژاپن، چین و اندونزی و برخی کشورهای اروپایی از جمله انگلستان است. ✅ از چه زمانی حدودا روند ابتلا در ایران افزایشی شده است: درصد موارد مثبت آنفلونزا از هفته دوم آبان‌ماه تاکنون رشد چشمگیری داشته است. ✅ گروههای سنی درگیر: اگرچه همه گروه‌های سنی درگیر هستند، اما کودکان و نوجوانان بیشترین سهم ابتلا را به خود اختصاص داده‌اند. ✅ شایعترین علائم: تب بالا شایع‌ترین علامت مراجعه کودکان به مراکز درمانی عنوان شده است. ✅ شدت بیماری: موارد شدید، کم بوده و مرگ‌ومیر گزارش نشده است. اغلب موارد ثبت‌شده خفیف بوده‌اند و تاکنون مرگ‌ومیر در کودکان فاقد بیماری زمینه‌ای گزارش نشده است بیماران دارای علائم شدید نیز به‌خوبی به درمان پاسخ می‌دهند. ✅ مهمترین قسمت ، توصیه‌ها برای پیشگیری است. این موارد چیز جدیدی نیستند و معمولا در همه عفونت های تنفسی کمک کننده می‌باشند: واکسن‌ها همچنان در پیشگیری از بیماری شدید و بستری مؤثر هستند. شست‌وشوی مکرر دست‌ها با آب و صابون پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه یا عطسه پرهیز از حضور در محیط‌های شلوغ در فصل شیوع تهویه مناسب محیط‌های بسته خواب کافی، تغذیه سالم و تقویت ایمنی 🔴 استفاده از ماسک در فضاهای پرجمعیت و با تهویه نامناسب خودداری از روبوسی، دست دادن و در آغوش گرفتن ✅ اگر مبتلا شدیم چه کنیم: ماندن در خانه تا ۲۴ ساعت پس از قطع تب استراحت و مصرف مایعات کافی مصرف داروی تب‌بر مجاز مانند استامینوفن 🔴 پرهیز از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک دوری از افراد آسیب‌پذیر 🔴 استفاده از ماسک تهویه اتاق بیمار و اختصاص وسایل شخصی مراجعه فوری به پزشک در صورت بروز علائم هشدار مانند تنگی نفس، تب ماندگار، ضعف شدید و … @Scientometric

مقابله با خرافات و شبه علم در پزشکی «دفاع از بیماران، نه فقط دفاع از علم»، این عنوان مقاله ای است که در مجله Journal of General Internal Medicine منتشر شده است. پیام اصلی آن این است که پزشکان و متخصصان سلامت به جای قاطعانه دفاع کردن از علم پزشکی باید از بیماران دفاع کنند؛ چون اعتماد مردم به علم پزشکی زمانی ساخته می‌شود که احساس کنند پزشکان واقعاً کنارشان هستند و دغدغه هایشان شنیده میشود. پزشکان و متخصصان سلامت وقتی با باورها و اطلاعات غلط یا شک و تردید مردم روبه‌رو می‌شوند، معمولاً با تأکید بر اقتدار علمی پاسخ می‌دهند. اما این کار همیشه اعتماد نمی‌سازد؛ گاهی مردم احساس می‌کنند نظرشان نادیده گرفته شده یا به آن‌ها از بالا نگاه می‌شود. و نتیجه آن فاصله بیشتر بین مردم و علم. پزشکی خواهد بود این مقاله در واقع درباره‌ی رابطه‌ی علم، پزشکی و اعتماد مردم است و توضیح می‌دهد چرا صرفاً «دفاع کردن از علم» کافی نیست و حتی می‌تواند نتیجه‌ی معکوس داشته باشد. اعتماد مهم‌تر از اقتدار 1⃣اعتماد داده نمی‌شود، ساخته می‌شود. مردم باید ببینند که پزشکان گوش می‌دهند، شفاف‌اند و فروتنانه با عدم قطعیت علمی برخورد می‌کنند. 2⃣پرسیدن و تردید کردن همان چیزی است که علم را پیش می‌برد. نباید شک مردم را به‌عنوان نادانی رد کرد. وقتی پزشکان به اشتباهات گذشته (مثل بحران مسکن های اپیوئیدی یا نابرابری در درمان) اذعان می‌کنند، اعتماد مردم به علم پزشکی بیشتر می‌شود.

Science doesn’t need a louder defense; patients need stronger advocates. The future of medicine isn’t about winning debates. It’s about showing, through action not assertion, that we stand with those we serve. Only then will science not just be defended, but truly trusted.

مفهوم دفاع از بیماران، نه فقط از علم 🔻پذیرش و مقابله با آسیب‌های جاری: ما باید بپذیریم که سیستم درمانی نقص‌هایی دارد و خطای پزشکی رخ میدهد. به علاوه هزینه‌های سنگین درمان، بدهی‌های پزشکی و شکاف دسترسی به خدمات باعث بی‌اعتمادی مردم به نهاد سلامت می‌شود. ما باید برای حفظ اعتماد به علم پزشکی، در جهت اصلاح ساختارها و مدل‌های پرداختی که کیفیت و عدالت را پاداش می‌دهند، تلاش کنیم. 🔻ارزش دادن به تجربه‌ی بیماران: علم داده‌محور است، اما مردم به تجربه‌ی زیسته‌ی خود هم اعتماد دارند. اگر درد یا علائمشان نادیده گرفته شود، اعتمادشان از بین می‌رود. ما باید گوش بدهیم و تجربه‌ی بیماران را جدی بگیریم. 🔻رفع موانع دسترسی: بسیاری از مردم علم را رد نمی‌کنند، بلکه به دلیل هزینه، بیمه یا زمان انتظار طولانی از سیستم درمانی دور می‌شوند. این مشکلات باید حل شود تا اعتماد بازگردد. راه درست مقابله با خرافات و شبه علم در پزشکی این است که پزشکان به بیماران گوش بدهند، خطاها را بپذیرند، مشکلات ساختاری را جدی بگیرند و تجربه‌ی بیماران را ارزشمند بدانند. در این صورت اعتماد ساخته می‌شود و علم هم جایگاه واقعی‌اش را پیدا می‌کند. Perlo, J., Cerise, F.P. Trust in Health Care: Defend Patients, Not Just Science. J GEN INTERN MED (2025). https://doi.org/10.1007/s11606-025-09989-3 #شبه_علم #اعتماد_به_علم #دفاع_از_علم #دفاع_از_بیمار

وبسایت Retraction Watch در گزارشی به مقاله‌ مجله دارو از علوم پزشکی تهران در مورد post publication review پرداخته است. در قسمتی از گزارش آمده است که: سردبیر این مجله محمد عبدالهی است که نویسنده‌ی آخر مقاله هم هست. طبق وب‌سایت COPE، عبداللهی قبلا عضو شورای کمیته اخلاق نشر بوده است. او ۱۱ مقاله سلب اعتبار شده (Retracted) دارد و تا این لحظه به درخواست ما برای توضیح درباره رفرنس های ساختگی این مقاله پاسخی نداده است. همچنین در این گزارش به تعداد مقالات مورد بررسی قرار گرفته شده در PubPeer از هر کدام از نویسندگان این مقاله هم اشاره شده و این تعداد برای دکتر عبدالهی ۸۶ مورد بوده است (لینک). مقاله ۱۷ رفرنس دارد و بر اساس این گزارش، پنج مورد از آنها ظاهرا به صورت کلی وجود خارجی ندارند. سه مورد لینک یا DOI نادرست دارند و یک مورد هم قبلا سلب اعتبار شده بوده که از مقاله های قبلی دکتر عیدالهی است. دسترسی به گزارش: لینک @Scinetometric

در مورد مقاله ی مجله دارو که حالا برای آن Expression of Concern منتشر شده: https://t.me/scientometric/7116 بر اساس آنچه کانال Evidence (لینک) گزارش داده بود، مرکز تحقیقات علوم دارویی علوم پزشکی تهران در مطلبی تحت عوان انتشار مقاله رئیس مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران در مجله معتبر مجله معتبر DARU Journal of Pharmaceutical Sciences این طور نوشته بوده است که "انتشار این مقاله، بیانگر جایگاه بر جسته علمی دکتر عبداللهی در حوزه اخلاق پژوهش و نقش مؤثر مرکز تحقیقات علوم دارویی در ارتقای مباحث بین‌ المللی سلامت علمی است. دانشگاه علوم پزشکی تهران این دستاورد ارزشمند را به ایشان و همکاران تبریک گفته و توفیقات روزافزون آنان را آرزو دارد." (تصویر از Google Cache) حالا این متن هم به این صورت (لینک) عوض شده: "به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات علوم داروئی دانشگاه علوم پزشکی تهران، انتشار این مقاله، بیانگر جایگاه برجسته این مرکز در حوزه اخلاق پژوهش و نقش مؤثر آن در ارتقای مباحث بین المللی سلامت علمی است." چند مورد از مقالاتی که دکتر عبداللهی نیز از نویسندگان آنها بوده، تاکنون سلب اعتبار شده‌اند.

در مورد این مقاله هم Expression of Concern منتشر شده است. (لینک) در بیانیه آمده است که سردبیر (که خودش نویسنده آخر مقاله بوده) از نگرانی ها در مورد مقاله آگاه شده است. مقاله در نقد post publication review بود. جالب این که همین سبک داوری منجر به مشخص شده این مشکل شد. @Scientometric

این خودش شاید یک مثال از مفیدبودنِ «داوریِ بعد از نشر مقاله» باشد! پایگاه Retraction Watch در صفحات خود در ایکس (لینک) و لینکدین (لینک) نوشته است که: یک مقاله منتشرشده در یکی از مجلات Springer Nature که به نقد post-publication peer review (داوری پس از انتشار) پرداخته، رفرنس های ساختگی متعددی دارد. از جمله مقاله‌ای از نیچر که به اشتباه به ایوان اورانسکی ما (از سردبیران Retraction Watch) نسبت داده شده است. چند روز پیش این مقاله با عنوان An expert criticism on post-publication peer review platforms: the case of PubPeer در مجله دارو یا DARU Journal of Pharmaceutical Sciences وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران و از انتشارات Springer Nature، منتشر شده است. (لینک) دکتر محمد عبداللهی (داروساز و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران)، سردبیر این مجله‌ و البته نویسنده آخر این مقاله‌‌‌ است. @Scientometric

وضعیت الگوی رشد در نوزادان نارس در ایران بررسی شده و نتایج آن در Lancet Global Health منتشر شده (لینک). این تحلیل با داده‌های PERSIAN Birth Cohort از چهار شهر اصفهان، یزد، سمنان و رفسنجان انجام شده است. از میان بیش از ۹ هزار زن باردار، ۷۱۶۹ نوزاد از سن ۲ ماهگی تا ۵ سالگی پیگیری شدند. حدود ۱۰٪ نارس بودند: ۸/۷٪ در ۳۴ تا ۳۷ هفته (late preterm) ۱/۲٪ در ۳۲ تا ۳۴ هفته (moderate preterm) ۰/۵٪ در کمتر از ۳۲ هفته (very or extremely preterm) نوزادان نارسِ گروه‌های late و moderate تا ۳سالگی در قد و تا ۴سالگی در وزن به همسالان ترم خود رسیده‌اند. تفاوت معناداری هم در خطر کوتاه قدی یا کم وزنی (stunting or underweight risk) دیده نشده. در مقابل، نوزادان خیلی نارس (گروه very or extremely preterm) در تمام دوره پیگیری در شاخص‌های قد و وزن عقب مانده و خطر کم وزنی در آنها بالا بوده.اما ریسک کوتاه قدی پس از ۳ سالگی دیگر افزایش نیافته. همه گروه‌های نارس، از ۲ماهگی تا ۵سالگی، شانس بیشتری برای لاغری (wasting) و میانگین پایین‌تر شاخص توده بدنی متناسب با سن داشتنه‌اند، اما در خطر چاقی تفاوت معناداری دیده نشده. @Scientometric

همان طور که قبلا نوشتم، در مورد مقاله ای که اخیرا از ایران در BMJ منتشر شده (لینک)، تعداد زیادی نظرات مختلف در مورد نامعتبر بودن آن ارائه شده است. این پست را ببینید: لینک حالا علاوه بر این که وبسایت retraction watch در مورد این نظرات نوشته (لینک)، خود مجله BMJ نیز در مورد این مقاله یک بیانیه Expression of concern منتشر کرده (لینک) و اعلام کرده بعد از بررسی کامل داده ها و تماس با نویسندگان مقاله در مورد آن تصمیم خواهد گرفت. از جمله مشکلاتی که در pubpeer عنوان شده و retraction watch هم به آن اشاره کرده: مقاله ادعا کرده فقط بیماران زیر ۶۵ سال وارد مطالعه شده‌اند، اما در داده‌ها ۱۲۷ بیمار بالای ۶۵ سال بودند. در داده ها یک الگوی تکراری عجیبی وجود دارد که برای هر ۱۰۱ رکورد تقریبا مقادیر تکرار می‌شده به شکلی که گویی کسی مقادیر را کپی و جایگذاری کرده باشد. در مورد متغبر وزن، برای اکثر افراد، وزن‌ یک عدد صحیح و مضربی از ۵ است که غیرطبیعی (دستکاری) به نظر می‌رسد. بین تعداد شرکت‌کنندگان وارد مطالعه شده (۴۲۰ نفر) و تعداد اعلام‌شده در ثبت کارآزمایی (۳۶۰ نفر) اختلاف وجود دارد . عدم ذکر تضاد منافع احتمالی خود مجله BMJ نیز یک expression of concern در مورد این مقاله منتشر کرده و گفته با توجه به بحث‌های شکل گرفته در مورد این مقاله (مثل مشکلات در داده‌ها، رعایت نکردن معیار سنی، و تضاد منافع) ممکن است این کارآزمایی از اصول پذیرفته‌شده پژوهشی تخطی کرده باشد و نتایج مطالعه قابل اعتماد نباشد. نویسندگان مقاله یک مجموعه داده قابل بررسی و جایگزین آماده کرده‌اند و آن را در اختیار BMJ خواهند گذاشت و مجله این موضوع را به‌صورت کامل بررسی و در مورد مقاله تصمیم می‌گیرد. @Scientometric

سه محقق از ایران در جدیدترین لیست پراستنادترین محققین دنیا موسسه Claricate همان ISI قبلی، لیست پژوهشگران پراستناد دنیا در ۲۰۲۵ را اعلام کرده و از ایران نام سه محقق دیده می‌شود: دکتر مهدی دهقان در حوزه ریاضیات از دانشگاه امیر کبیر دکتر محمد علی منصورنیا در حوزه علوم احتماعی از علوم پزشکی تهران (مشابه سال قبل) و دکتر مجید سلطانی از دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی در حوزه بین رشته ای در لیست سال قبل (۲۰۲۴) هم سه محقق از ایران حضور داشتد: دکتر فرهاد اسلامی، دکتر محمد علی منصورنیا و دکتر علی مرسلی. دکتر اسلامی و مرسلی در لیست ۲۰۲۳ هم حضور داشتند. نزدیک به ۶۰٪ از پژوهشگران این لیست از آمریکا هستند. در رتبه های بعدی چین و انگلستان قرار دارند. عربستان در این لیست ۳۰ محقق دارد. در مورد عربستان و این لیست از اینجا بخوانید: لینک توضیحات کامل در مورد روش شناسی این لیست معتبر و تعداد محقق پراستناد برای هر کشور و در هر رشته را از کانال Evidence بخوانید. بر این اساس فهرستهایی که از لیست محققین پراستناد با نام یک درصد و … عنوان می شود ارتباطی با Clarivate ندارند. @Scientometric

پدر هوش مصنوعی، حالا با بیش از یک میلیون ارجاع، پراستنادترین پژوهشگر در گوگل اسکالر شد. از پیشگامان یادگیری ماشین (machine learning)، یعنی Yoshua Bengio و یکی از اقرادی که از او به عنوان پدر هوش مصنوعی یاد می‌شود، حالا اولین محققی است که تعداد ارجاعات علمی‌اش در گوگل اسکالر از مرز یک میلیون گذشته است. با این حال او گفته تا حد ممکن به تعداد ارجاعاتش توجهی نمی‌کند، چون نباید هدف پژوهشگر این باشد که فقط ارجاع بیشتری بگیردو این کار باعث می‌شود دنبال عدد برویم و نه حقیقت علمی! از شناخته‌شده‌ترین کارهای او مقاله مروری سال ۲۰۱۵ در مجله Nature است که با دو چهره دیگر دنیای هوش مصنوعی، Geoffrey Hinton و Yann LeCun، نوشته بود. این سه نفر (پدران هوش مصنوعی) در سال ۲۰۱۹ برای پژوهش‌هایشان روی شبکه‌های عصبی، جایزه معتبر تورینگ (A. M. Turing Award) را دریافت کردند که معادل نوبل در علم کامپیوتر به شمار می‌رود. در میان آثار Bengio، مقالاتی درباره‌ی مفهوم attention دیده می‌شود که روشی است که به ماشین‌ها کمک می‌کند متن را بهتر تحلیل کنند. این روش یکی از پایه‌های انقلاب چت‌بات‌ها بود که با ChatGPT در سال ۲۰۲۲ آغاز شد. نیچر قبلا مصاحبه‌ای با او انجام داده که از اینجا می‌توایند آن را بخوانید. در قسمتی از مصاحبه او در مورد نگرانی اش از آینده هوش مصنوعی می‌گوید و هشدار می‌دهد که هرکس در آینده کنترل هوش مصنوعی‌ را در دست داشته باشد، قدرت بزرگی خواهد داشت و ممکن است از آن به نفع خود استفاده کند، نه به نفع همه. دموکراسی یعنی تقسیم قدرت. اگر قدرت در دستان عده‌ای محدود متمرکز شود، دیگر دموکراسی نیست دیکتاتوری است. اگر چنین فناوری در اختیار افراد نادرست قرار گیرد، کسانی با انگیزه‌های ایدئولوژیک یا حتی اختلالات روانی ممکن است از هوش مصنوعی بخواهند کاری فاجعه‌بار انجام دهد مثل ساخت ویروس فوق‌العاده مرگبار جدید. متن کامل گزارش اول را هم از اینجا بخوانید. @Scientometric

چند روز قبل در مورد مقاله‌ای مهم از ایران در BMJ نوشتم که استفاده موفقیت آمیز از سلولهای بنیادی برای کاهش خطر نارسایی قلبی بعد از سکته قلبی را نشان می‌داد. پست را از اینجا ببینید: https://t.me/scientometric/7098 حالا در وبسایت Pubpeer تعدادی از پژوهشگران در مورد احتمال معتبر نبودن داده‌های مطالعه نظرات مختلفی را ارائه کرده‌اند و از جمله در مورد الگوی تکرارهای متوالی در داده‌ها نوشته‌اند.تصویر پست چند نمونه از این ادعاها را نشان می‌دهد. جدای از مسائل مربوط به داده‌ها، در مورد تضاد منافع احتمالی ذکر نشده و همین طور در مورد مسائل بالینی هم نظراتی ارائه شده است. این موارد شاید بتواند فقط بر حسب شانس و اتفاق باشد و یا توضیحات دیگری در مورد آنها وجود داشته باشد. به همین جهت نویسنده مسئول هم در چند کامنت، برخی از موارد را پاسخ داده و اعلام کرده تا دو الی سه هفته، بررسی کامل داده‌ها و پاسخ آنها را ارائه خواهد کرد که تصویر آن را هم اینجا گذاشته‌ام. @Scientometric

در بیماران با سکته قلبی اخیر که عملکرد بطن چپ طبیعی دارند (LVEF ≥50%)، به‌نظر می‌رسد مصرف بتابلاکرها فایده‌ای ندارد. در متاآنالیز بزرگی که در NEJM منتشر شده (لینک) و داده‌های بیش از ۱۷ هزار بیمار از پنج کارآزمایی بالینی را ترکیب کرده، مشخص شده است که پیامد ترکیبی مرگ، سکته قلبی مجدد یا نارسایی قلبی در بیماران دریافت‌کننده بتابلاکر تفاوتی با گروه بدون بتابلاکر نداشته است. همین طور برای هر یک از این سه پیامد به‌صورت جداگانه نیز تفاوتی بین دو گروه دیده نشده است. @Scientometric