FactNameh | فکت‌نامه

❌ ادعای شاخ‌دار کشف شش و نیم میلیون تن طلا در خراسان جنوبی به ارزش ۱۷ تریلیون دلار 🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که شش و نیم میلیون تن طلا به ارزش ۱۷ تریلیون دلار در استان خراسان جنوبی کشف شده است. برخی مطالب مشابه نیز به کشف ۶۱ میلیون تن طلا اشاره کرده‌اند. 🔹این ادعاها می‌افزایند که ایران می‌تواند با این سرمایه به مدت ۵۰ سال به طور مداوم با آمریکا و اسرائیل بجنگد. 🔹روز ۱۲ آذر ۱۴۰۴ خبرگزاری ایرنا به نقل از مدیر صمت استان خراسان جنوبی از کشف یک رگه جدید طلا در معدن شادگان خبر داد. 🔹این رگه جدید حاوی ۶۱ میلیون تن «سنگ اسیدی و سولفوریک طلا» با عیار ۰/۴۴ پی‌پی‌ام است. همسان دانستن «طلا» با سنگ یا «کانسنگ طلا» اصلی‌ترین خطای این ادعاهاست. 🔹کمتر از نیم گرم طلا در هر یک تن سنگِ کشف‌شده وجود دارد و ارزش کل طلای کشف‌شده در معدن شادگان، بدون در نظر گرفتن هیچ هزینه‌ای، سه میلیون و ۶۴۶ هزار و ۴۶۰ دلار آمریکا خواهد بود، نه ۱۷ تریلیون دلار. 🔹«کل طلای استخراج‌شده در تاریخ بشر» طبق برآورد ورلد گلد کانسیل، کمی بیشتر از ۲۱۶ هزار تن است. 🔹سازمان زمین‌شناسی آمریکا، کل ذخایر قابل استخراج اقتصادی جهان را حدود ۶۴ هزار تن برآورد کرده است. 🔹عدد «۶.۵ میلیون تن طلا» از اساس با واقعیت‌های شناخته‌شده‌ زمین‌شناسی و آمارهای جهانی همخوانی ندارد. 🔹با این توضیحات فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست در مورد ویدیوی مانور جنگنده در میان دره‌ها 🔹در اینستاگرام ویدیویی منتشر شده که مانور یک جنگنده را نزدیک سطح زمین، در میان دره‌ها و کوه‌ها نشان می‌دهد و در توضیحش نوشته شده «مانور کبرای خلبان ایران با جنگنده J20 چینی در مرزهای غرب کشور». 🔹ارتش ایران جنگنده J-20 ندارد. این جنگنده نسل‌پنجم، کاملا محرمانه و انحصاری ارتش چین است. 🔹پکن نه‌تنها آن را به هیچ کشور خارجی صادر نکرده، بلکه موضع رسمی وزارت دفاع چین، عدم صادرات آن است؛ زیرا فلسفه J-20 تامین برتری هوایی داخلی است. 🔹هیچ قرارداد دفاعی، بیانیه رسمی، گزارش بودجه‌ای یا سند سازمان‌های اطلاعاتی انتقال J-20 به هر کشوری از جمله ایران را تایید نمی‌کند. 🔹جنگنده‌ای که در ویدیو دیده می‌شود نیز J-20 چین نیست، بلکه یک Eurofighter Typhoon است و به‌احتمال زیاد متعلق به نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا (RAF) یا یکی از کاربران اروپایی آن است. 🔹مکان ویدیو هم مرزهای غرب ایران نیست، بلکه در منطقه Mach Loop ثبت شده که نام مجموعه‌ای زنجیره‌ای از دره‌های باریک در ولز در جنوب غرب بریتانیا است. 🔹حرکت نمایش داده شده نیز، مانور کبرا نیست. در این حرکت آیرودینامیکی نمایشی، جنگنده ناگهان دماغه را تا حدود ۱۲۰ تا ۱۳۰ درجه بالا می‌کشد، سرعت افقی تقریبا به صفر می‌رسد و هواپیما لحظه‌ای می‌ایستد. 🔹مانور در شرایطی انجام می‌شود که یک جنگنده شکاری از پشت، روی جنگنده جلویی قفل راداری می‌کند. مانور کبرای نمایشی، در نمایشگاه‌های هوایی برای نمایش توان کنترل و کیفیت جنگنده در زوایای حمله بسیار بالا انجام می‌شود. 🔹آنچه دیده می‌شود یک مانور high-G nose-up climb برای خروج از دره است؛ مانوری کاملا عملیاتی و رایج که جنگنده پس از پرواز کم‌ارتفاع برای ترک مسیر یا تغییر ارتفاع انجام می‌دهد. 🔹با این توضیحات فکت‌نامه به ادعاها درباره این ویدیو نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره رشد پنج درصدی اقتصاد ایران در دولت رئیسی 🔹داود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه در دولت ابراهیم رئیسی، می‌گوید: «در سه سال دولت رئیسی، رشد اقتصادی نزدیک ۵ درصد و بالای ۵ درصد بود.» 🔹مطابق داده‌های به‌روز شده مرکز آمار، در ۱۳ فصل فعالیت دولت رئیسی، میانگین عددی نرخ رشد اقتصادی ۳/۵ درصد است و فقط در یک فصل (پاییز ۱۴۰۲) نرخ رشد بالاتر از پنج درصد بوده است. 🔹طبق داده‌های بانک مرکزی نیز، میانگین حسابی نرخ رشد اقتصادی در ۱۳ فصل دولت رئیسی ۴.۲ درصد است و هفت فصل نرخ رشد بالای ۵ درصد بوده است. 🔹با این حساب فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ بوید بوشمن و افشاگری‌های شاخ‌دار درباره فرازمینی‌ها 🔹در شبکه‌های اجتماعی پست‌هایی منتشر شده که می‌گوید «بوید بوشمن، دانشمند ارشد شرکت لاکهید مارتین» پیش از مرگش اسرار حضور فرازمینی‌ها در زمین را فاش کرد. 🔹بوشمن، مهندس سابق لاکهید مارتین بود که در یک ویدیو در سال ۲۰۱۴ این ادعا را مطرح کرد. 🔹او اندکی پیش از مرگش در سن ۷۸ سالگی، ادعا کرد که موجودات فرازمینی وجود دارند و با مقامات دولتی در ارتباطند. 🔹بوشمن در آن ویدیو از پروژه‌هایی مانند «ضدجاذبه»، یوفوها، بیگانگان فضایی و مواردی از این دست صحبت کرد. 🔹تنها چیزی که بوشمن به عنوان «سند» ارائه کرد، تعدادی عکس از «فرازمینی‌ها» بود، که در واقع تصاویر عروسک‌های پلاستیکی‌ای بود که در فروشگاه‌های والمارت فروخته می‌شد. 🔹«اعتراف در بستر مرگ» و «توسل به مرجعیت» از دلایل باورپذیری این ادعا در آن زمان عنوان شده بود. 🔹فکت‌نامه به ادعای بوید بوشمن درباره حضور فرازمینی‌ها در زمین، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🎙 خسن و خسین و بابک 🔹در قسمت ۲۴۷ پادکست هفتگی فکت‌نامه ابتدا دو مقاله کوتاه داده‌محور درباره ابعاد بحران آب ایران را مرور کرده‌ایم. 🔹در ادامه، سراغ دیگر موضوع مهم این روزهای ایران یعنی آلودگی هوا رفتیم و دو ادعا از سخنگوی دولت و اسماعیل کهرم را بررسی کردیم. 🔹بابک زنجانی در صحبت‌های اخیر خود، چند ادعا را بیان کرده که تک‌تک بخش‌های آن، نادرست است و در این قسمت، آنها را مرور کرده‌ایم. 🔹علیرضا زاکانی مثل بسیاری از مقام‌های جمهوری اسلامی، ادعای تکراری و نادرستی را درباره نقدینگی مطرح کرده که درباره آن توضیح می‌دهیم. 🔹پست‌های پربازدید درباره تاثیر معجزه‌آسای نوعی قارچ و میکرودوزینگ بر عملکرد مغز، ادعای درمان آبله‌مرغان با حجامت و میزان مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران، فکت‌چک‌های سلامت این قسمت هستند. 🔹خبری عجیب درباره اختاپوس‌ها، ادعای نصب بنر علی خامنه‌ای در نیویورک، شایعه کشف یک چاه نفت در غرب ایران و انتشار یک ویدیوی ساختگی در چند رسانه، سوژه‌های دیگر این اپیزود هستند. 🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید. 📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در اپل پادکست بشنوید 👈 در اسپاتیفای بشنوید 00:00:59 مقدمه 00:03:49 دو گزارش داده‌محور درباره ابعاد بحران آب در ایران 00:09:09 ادعای گمراه‌کننده نقش «خودرو و موتورسیکلت» در آلودگی تهران 00:14:56 هزینه استانداردسازی مازوت در ایران چقدر است؟‌ 00:20:15 ادعای شاخ‌دار بابک زنجانی درباره انتقال ۸۷ میلیارد دلار به ایران 00:27:47 ادعای نادرست زاکانی درباره فرصت ۲۰۰ میلیارد دلاری نقدینگی 00:31:24 ادعاها درباره پروتکل استمتس، قارچ یال شیر و میکرودوزینگ 00:38:45 حجامت کودکان آبله‌مرغان را درمان نمی‌کند 00:42:57 ایران در رتبه اول مصرف آنتی‌بیوتیک در جهان 00:46:49 ادعای نادرست کشف اتفاقی چاه نفت در قصر شیرین 00:49:35 اختاپوس‌های ماده از سر بی‌حوصلگی نرها را نمی‌خورند 00:50:43 ادعای نادرست نصب تصویر علی خامنه‌ای در نیویورک 00:52:05 ویدئوی ساختگی ورود یک الاغ به پارلمان پاکستان 00:55:12 کامنت‌ها 🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست تاثیر معجزه‌آسای مصرف شیر برای خنثی‌کردن آلودگی هوا 🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا می‌شود که شیر و لبنیات «ناجی» افراد در روزهای آلوده سال هستند. 🔹این ادعا می‌افزاید کاهش سیگار و آرایش سنگین، نوشیدن آب و مصرف فالوده سیب و فرنی نیز در روزهای آلودگی هوا مفید هستند. 🔹دستورالعمل‌های سازمان بهداشت جهانی در رابطه با آلودگی، بطورکلی بر کاهش میزان مواجهه با هوای آلوده متمرکز است. 🔹در خصوص تغذیه نیز این سازمان و مطالعات علوم تغذیه بر رژیم‌های سرشار از میوه و سبزی، کاهش مصرف گوشت قرمز و غذاهای فرآوری‌شده تاکید می‌کنند. 🔹شواهد علمی که نشان دهد لبنیات می‌تواند در روزهای آلودگی هوا به بدن کمک کند، وجود ندارد. 🔹برخی پژوهش‌ها به اثربخشی مصرف کلسیم برای کاهش جذب سرب اشاره کرده‌اند؛ اما تمرکز این پژوهش‌ها بر آلودگی گوارشی است، نه استنشاقی. 🔹فرنی، شیربرنج و فالوده‌های شیرین، اغلب قند ساده و گاهی چربی بالایی دارند و بهتر است در دوران آلودگی هوا کمتر مصرف شوند. 🔹سیگار و آرایش کمتر و نوشیدن آب، می‌توانند توصیه‌هایی مفید و بخشی از یک سبک زندگی سالم‌تر باشند، اما به‌تنهایی تاثیر معجزه‌آسایی در دوران آلودگی هوا ندارند. 🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای رایج درباره تاثیر معجزه‌آسای شیر در روزهای آلوده، نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🔹 ویدیوی منتسب به حرکت ابر در قله سبلان، مربوط به نپال است 🔹ویدیویی به طور گسترده در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که ادعا می‌کند «حرکت ابر بر روی قله سبلان و برخورد آن با دریاچه ساوالان» را نشان می‌دهد. 🔹این ویدیو مربوط به ایران نیست و در کشور نپال در قله آناپورنا (Annapurna) اتفاق افتاده است. 🔹علاوه بر تفاوت در شکل قله سبلان و دریاچه آن با فضایی که در ویدیو دیده می‌شود، در بخش ابتدایی ویدیو نیز پرچم نپال قابل تشخیص است. 🔹این ویدیو مربوط به «فروریختن بهمن» از کمپ شمالی کوه آناپورنا در ارتفاع حدود ۴۱۰۰ متری است. 🔹این حادثه با وجود پوشاندن چادرها با توده پودر برف و مواجهه کوهنوردان با موج قدرتمند باد و برف، هیچ مصدومی نداشت. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعای ربط داشتن این ویدیو به حرکت ابرها در قله سبلان، نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🎙 خسن و خسین و بابک 🔹در قسمت ۲۴۷ پادکست هفتگی فکت‌نامه ابتدا دو مقاله کوتاه داده‌محور درباره ابعاد بحران آب ایران را مرور کرده‌ایم. 🔹در ادامه، سراغ دیگر موضوع مهم این روزهای ایران یعنی آلودگی هوا رفتیم و دو ادعا از سخنگوی دولت و اسماعیل کهرم را بررسی کردیم. 🔹بابک زنجانی در صحبت‌های اخیر خود، چند ادعا را بیان کرده که تک‌تک بخش‌های آن، نادرست است و در این قسمت، آنها را مرور کرده‌ایم. 🔹علیرضا زاکانی مثل بسیاری از مقام‌های جمهوری اسلامی، ادعای تکراری و نادرستی را درباره نقدینگی مطرح کرده که درباره آن توضیح می‌دهیم. 🔹پست‌های پربازدید درباره تاثیر معجزه‌آسای نوعی قارچ و میکرودوزینگ بر عملکرد مغز، ادعای درمان آبله‌مرغان با حجامت و میزان مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران، فکت‌چک‌های سلامت این قسمت هستند. 🔹خبری عجیب درباره اختاپوس‌ها، ادعای نصب بنر علی خامنه‌ای در نیویورک، شایعه کشف یک چاه نفت در غرب ایران و انتشار یک ویدیوی ساختگی در چند رسانه، سوژه‌های دیگر این اپیزود هستند. 🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید. 📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در اپل پادکست بشنوید 👈 در اسپاتیفای بشنوید 🌐 @Factnameh

🔹 سهم هر ایرانی از تامین هزینه‌های صداوسیما چقدر است؟ 🔹روزنامه «آرمان امروز» نوشته «سهم هر ایرانی از هزینه‌های سالانه صداوسیما روزانه هزار تومان است»‌. 🔹این‌طور نیست. در واقعیت سهم هر ایرانی از تامین بودجه صداوسیما، یک و نیم برابر این رقم است. 🔹در قانون بودجه ۱۴۰۴ مجموع اعتبارات در نظر گرفته شده برای صداوسیما ۴۶ هزار و ۱۰۳ میلیارد تومان است. 🔹اگر این رقم را مطابق برآورد جمعیتی مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۴ بر ۸۶ میلیون و ۵۶۲ هزار نفر تقسیم کنیم، سهم هر ایرانی ۵۳۳ هزار تومان در سال معادل ۱۴۶۰ تومان در روز می‌شود. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🔹 سهم حقوق کارکنان دولت و بازنشستگان از بودجه چقدر است؟ 🔹داود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه در دولت ابراهیم رئیسی، می‌گوید: «حقوق و دستمزد در حدود ۵۰ درصد از کل بودجه کشور است.» 🔹تا پیش از سال ۱۴۰۳ هزینه‌های مربوط به حقوق، مزایا و مستمری کارکنان و بازنشستگان دولت در بودجه مشخص بود، اما این روند در دو بودجه اخیر متوقف شده است. 🔹با این حال مرکز پژوهش‌های مجلس، سهم حقوق و دستمزد از مصارف کلی بودجه در سال ۱۴۰۴ را حدود ۲۳ درصد برآورد کرده است. 🔹در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲ نیز سهم حقوق کارکنان و بازنشستگان از میانگین هزینه‌های عمومی دولت بین ۲۲ تا ۳۰ درصد بوده است. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعای رئیس پیشین سازمان برنامه و بودجه نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ «انرژی زیستی» و «ابرخوراک» و «مقیاس بوویس»، شبه‌علم است 🔹یک مروج شبه‌علم انرژی‌درمانی ادعا می‌کند خوراکی‌ها «انرژی زیستی» دارند و مصرف خوراکی‌هایی با «انرژی زیستی» بالاتر از انرژی زیستی بدن انسان، یا به گفته او «ابرخوراک»ها موجب بهبود حال فرد می‌شود. 🔹«مزدافر مومنی» این ادعا را به فردی به نام «آندره بوویس» نسبت می‌دهد و ادعا می‌کند او دستگاهی اختراع کرده که «انرژی زیستی» را اندازه می‌گیرد. 🔹این ادعا شاخ‌دار است. نظریات بوویس، شبه‌علمی مربوط به ۱۰۰ سال پیش است. 🔹آندره بوویس، حدود یکصد سال پیش مقیاسی به نام «مقیاس بوویس» را برای اندازه‌گیری آنچه «انرژی زیستی» در اشیا و موجودات زنده می‌نامید، مطرح کرد. 🔹این مقیاس را افرادی از جنبش شبه‌علمی Radiesthesia (گمانه‌زنی) توسعه دادند که معتقدند اشیا و موجودات «تابش زیستی» دارند. 🔹اندازه‌گیری در «مقیاس بوویس»، ذهنی است و با استفاده از یک پاندول روی یک چارت رسم‌شده انجام می‌شود. 🔹این مقیاس بر پایه اصطلاحات مبهمی تعریف شده و فاقد واحدهای سنجش فیزیکی استاندارد است. 🔹با این توضیحات فکت‌نامه به ادعای مزدافر مومنی درباره «انرژی زیستی» نشان «شاخ‌دار» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

✅ ایران در رتبه اول مصرف آنتی‌بیوتیک در جهان 🔹خبری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که می‌گوید ایران رتبه اول مصرف آنتی‌بیوتیک در دنیا را دارد و نیمی از این مصرف، بدون مبنای علمی است. 🔹بر اساس داده‌های سازمان بهداشت جهانی، ایران در میان کشورهای گزارش‌دهنده، با مصرف تقریبی ۶۸ دوز روزانه تعریف‌شده (DDD) به ازای هر ۱۰۰۰ نفر در روز، در صدر جدول و با فاصله زیاد از کشور دوم قرار داشته است. 🔹صدرنشینی ایران در مصرف آنتی‌بیوتیک محدود به مجموعه گزارش‌دهندگان یعنی تنها ۶۱ کشور در بین بیش از ۱۹۰ کشور دنیا در سال ۲۰۲۲ است. 🔹تحقیقات نشان می‌دهد که در ایران، پزشکان عمومی، حین و پس از همه‌گیری کووید-۱۹ به‌طور چشمگیری تجویز آنتی‌بیوتیک را افزایش دادند که یکی از عوامل تشدید مقاومت میکروبی (AMR) خواهد بود. 🔹پژوهشگران، دلایل تجویز غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک را به عواملی چون دانش ناکافی، ترس از عوارض عدم تجویز، فشار زمانی، حجم بالای بیماران، نبود تست‌های تشخیصی سریع، انتظارات و فشار بیماران برای دریافت آنتی‌بیوتیک، نظارت ناکافی، نبود دستورالعمل‌های بومی و نفوذ شرکت‌های دارویی نسبت می‌دهند. 🔹سوءمصرف آنتی‌بیوتیک (مصرف زیاد یا نادرست) منجر به رشد سریع مقاومت میکروبی می‌شود، درمان عفونت‌ها را دشوار و طولانی‌تر می‌کند و هزینه‌های سلامت را افزایش می‌دهد. 🔹در نهایت، این خبر بر اساس اطلاعات ۶۱ کشور تهیه شده و بسیاری از نقاط مهم و پرجمعیت دنیا از جمله چین، هند، آسیای میانه، جنوب شرق آسیا، بخش زیادی از آفریقا، آمریکای جنوبی و همینطور ایالات متحده در آن دیده نمی‌شود. بنابراین فکت‌نامه به آن نشان «نیمه‌درست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت بیست و سوم - «حافظ با مقدمه خامنه‌ای!» 🔹موضوع قسمت بیست و سوم پادکست هزارداستان بودجه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی است. 🔹در این قسمت درباره بودجه رایزنی‌های فرهنگی جمهوری اسلامی در اروپا و اینکه این بودجه صرف چه کارهایی می‌شود، صحبت می‌کنیم. 🔹این پادکست، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا، یک هفته قبل در رادیو فردا و حساب کاربری هزارداستان بودجه منتشر شد و حالا در اکانت‌های فکت‌نامه نیز در دسترس است. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در سایت رادیو فردا بشنوید 🌐 @Factnameh

📝 چرا آمریکا به سراغ استفاده از پهپادهای انتحاری شبیه شاهد ۱۳۶ رفته‌است؟ 🔹روز چهارشنبه ۱۲ آذر ۱۴۰۴، فرماندهی مرکزی ایالات متحده، از راه‌اندازی نیروی ویژه واکنش سریع با نام «ضربت عقرب» (Scorpion Strike) خبر داد که مجهز به پهپادهای یک‌طرفه تهاجمی (انتحاری) لوکاس (LUCAS) بود. 🔹واژه LUCAS مخفف Low-Cost Uncrewed Combat Attack System (سامانه تهاجمی بدون‌سرنشین ارزان) است. شکل ظاهری و اندازه این پهپاد بسیار شبیه شاهد-۱۳۶ است. 🔹یک مقام نظامی آمریکایی تایید کرده که این طراحی پس از مهندسی معکوس پهپاد شاهد سپاه به‌دست آمده و هدف آن «برگرداندن ورق بازی پهپادی به ضرر ایران» عنوان شده است. 🔹با رونمایی ارتش آمریکا از یگان جدیدی از پهپادهای انتحاری با طراحی مشابه شاهد-۱۳۶، رسانه‌های وابسته به جمهوری اسلامی ایران با موجی از تبلیغات درباره «اعتراف غیرمستقیم» به برتری فناوری پهپادی ایران، خبر را پوشش دادند. 🔹تفاوت‌های کلیدی در دقت و معماری زیرساختی و سیستمی این سامانه‌ها وجود دارد و به‌کارگیری این مدل پهپاد، لزوما بیانگر برتری فناورانه نیست، بلکه بازتابی از تغییرات رویکرد رزمی-عملیاتی قدرت‌های جهانی در برابر تهدیدات نوین است. 🔹شاهد-۱۳۶ یک مهمات پرسه‌زن یا پهپاد انتحاری برد بلند است که برای حمله یک‌طرفه با هزینه کم طراحی شده و عملکردی شبیه موشک کروز دارد، در حالی که بسیار ارزان‌قیمت‌تر است. 🔹شاهد-۱۳۶ فاقد دوربین و سنسورهای اپتیکی برای شناسایی اهداف در حین پرواز است. به همین دلیل به صورت خودکار و از پیش برنامه‌ریزی‌شده به سوی مختصات هدف پرواز می‌کند و عملا مانند یک موشک کروز ارزان‌قیمت عمل می‌کند. 🔹هزینه پایین این نوع پهپاد (تخمین بین ۲۰ تا ۵۰ هزار دلار) باعث می‌شود استفاده انبوه از آن از نظر اقتصادی نیز برای حملات فرسایشی به‌صرفه باشد. 🔹در اواسط دهه ۱۹۸۰، آلمان پهپاد انتحاری DAR را تولید کرد که مشابه شاهد-۱۳۶ است. در دهه ۱۹۹۰، اسرائیل پهپاد ضد‌رادار را به نام Harpy توسعه داد که مشابه شاهد-۱۳۶ است. 🔹روسیه نیز در نبرد اوکراین با تغییراتی در شاهد-۱۳۶، مدل گرانیوم-۲ را تولید کرد. این تغییرات عبارتند از ساختار بدنه، ظرفیت سرجنگی و سیستم‌های مقابله با جمینگ. 🔹چین دست‌کم دو نمونه پهپاد انتحاری با الهام از شاهد را معرفی کرده: آفتابگردان-۲۰۰ (Sunflower 200) و اژدهای پرنده-۳۰۰ دی (Feilong-300D). 🔹پنتاگون دو نمونه عملیاتی از LUCAS را رونمایی کرد. یکی نسخه‌ای پایه شبیه شاهد-۱۳۶ است که برای حمله خودکار به اهداف ثابت به‌کار می‌رود. دیگری نسخه پیشرفته‌تر است که یک دوربین در دماغه و یک آنتن ارتباط ماهواره‌ای کوچک در پشت بدنه دارد. 🔹اضافه‌شدن این تجهیزات، توانمندی LUCAS را به میزان چشمگیری بالاتر از شاهد-۱۳۶ می‌برد. پهپاد LUCAS پیشرفته می‌تواند پس از شلیک، به دست اپراتور کنترل و هدایت شود. 🔹لینک ماهواره‌ای بستر را برای هماهنگی دسته‌جمعی (Swarming) فراهم می‌کند. بدین صورت که فقط تعداد کمی از پهپادهای LUCAS دارای تجهیزات کامل (دوربین و ترمینال ماهواره‌ای) باشند و عملکرد «رهبر گروه» را ایفا کنند. 🔹ایران (و روسیه) به سراغ کمیت رفته‌اند چون دقت و کیفیت را در این پهپاد فدا کرده‌اند؛ آنها با شلیک انبوه سعی می‌کنند اثر تجمعی ایجاد کنند. آمریکا اما ضمن درک ارزش کمیت، می‌خواهد از کیفیت هدایت نیز بهره‌مند شود تا اثربخشی هر حمله را بالاتر ببرد. 🔹آمریکا با افزودن قابلیت نقطه‌زنی و کنترل شبکه‌ای به یک پلتفرم ارزان‌قیمت، کاربرد استراتژیک پهپادهای انتحاری را از یک سلاح صرفا انتحاری و اشباع پدافندی به یک ابزار چندمنظوره‌ی موثر ارتقا داده است. 🔹در حالی که ایران از شاهد برای دور زدن ناتوانی در ساخت موشک‌های کروز پیشرفته استفاده کرد، آمریکا از LUCAS برای تکمیل طیف جنگ‌افزارهای خود در مقابله با انبوه تهدیدات ارزان بهره می‌برد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

📝 نگاهی به آخرین آمار تولید و صادرات نفت 🔹محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، می‌گوید: «به خاطر کاهش قیمت نفت، بیست و خرده‌ای درصد عدم تحقق [درآمدهای ارزی] داشتیم.» 🔹به جز رئیس مجلس، در هفته‌های گذشته برخی دیگر از نمایندگان و مقام‌های حکومت از کاهش درآمدهای نفتی ابراز نگرانی کرده‌اند. 🔹در ایران آمار قطعی تولید و صادرات نفت منتشر نمی‌شود، اما بررسی برآوردهای آماری نشان می‌دهد میزان تولید نفت در ایران از اوایل تابستان و پس از جنگ ۱۲ روزه کاهش نسبی داشته و حدود ۲۰۰ هزار بشکه در روز کمتر شده است. 🔹هم آمارهای اوپک و هم داده‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا نشان می‌دهند که میزان صادرات و درآمدهای نفتی ایران در سال گذشته به بالاترین حد پس از خروج آمریکا از برجام رسیده بود. 🔹بر اساس برآوردهای موجود، آمار صادرات نفت ایران در سال گذشته میلادی به ۱/۴۸ میلیون بشکه در روز رسیده و بیش از ۹۷ درصد آن به چین صادر شده بود. 🔹در سال ۲۰۱۸ و در زمان برجام، تنها ۳۰ درصد نفت ایران به مقصد چین صادر می‌شد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست کشف اتفاقی چاه نفت در قصر شیرین 🔹ادعایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که می‌گوید به‌تازگی یک چاه نفت جدید در قصرشیرین کشف شده است. 🔹این ادعا درست نیست و هیچ چاه نفت جدیدی در غرب ایران کشف نشده است. 🔹آخرین اکتشاف چاه نفت در ایران به میدان گازی پازن در استان فارس در مهر ۱۴۰۴ برمی‌گردد. 🔹ویدیویی که همراه این ادعا منتشر شده، با ادعای مشابهی در سال ۲۰۲۳ در ترکیه نیز منتشر شده بود. 🔹اولین انتشار این ویدیو مربوط به سال ۲۰۲۳ در تیک‌تاک کاربران ونزوئلاست. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که چاه نفت جدیدی در قصر شیرین به طور اتفاقی کشف شده است، نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ حجامت کودکان، آبله‌مرغان را درمان نمی‌کند 🔹یک مروج شبه‌علم «طب سنتی» مدعی شده که حجامت برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به آبله‌مرغان باعث بهبودی سریع می‌شود. 🔹خسرو زارعی در ویدیویی گفته «ترکیب سدر، سرکه و روغن زیتون برای تسکین درد و خارش ضایعات پوستی آبله مرغان» مناسب است. 🔹این ادعا خطرناک است زیرا ممکن است باعث عفونت شود. 🔹آبله‌مرغان یک بیماری ویروسی ناشی از ویروس واریسلا-زوستر است که درمان خاصی ندارد و باید دوره بیماری طی شود. روش‌های موجود فقط برای کنترل علائم و کاهش درد هستند. 🔹هیچ شواهد معتبر یا تاییدشده‌ای مبنی بر تاثیر حجامت در درمان آبله‌مرغان یا تسکین درد با ترکیبی اسیدی سرکه وجود ندارد. 🔹حجامت برای بیماری‌های جدی‌تر یا افرادی با شرایط خاص پزشکی مانند بیماری‌های عصبی، دیابت و زنان باردار توصیه نمی‌شود و می‌تواند علائم بیماری را تشدید کند. 🔹به دلیل حساسیت بیشتر پوست کودکان، حجامت برای آن‌ها توصیه نمی‌شود و می‌تواند خطراتی مانند عفونت یا آسیب به بافت‌های نرم و سیستم عصبی آن‌ها ایجاد کند. 🔹با این توضیحات فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ اختاپوس‌های ماده از سر بی‌حوصلگی نرها را نمی‌خورند 🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که «اختاپوس‌های ماده وقتی حوصله نداشته باشند، نرهایی که اذیتشان می‌کنند را خفه کرده و می‌خورند». این ادعا گمراه‌کننده است. 🔹اساسا انتساب احساسات انسانی مانند «بی‌حوصلگی» به حیوانات، از جمله اختاپوس، نادرست است. 🔹منبع ذکر شده برای این ادعا (مقاله‌ای در وبلاگ ساینتیفیک امریکن) نیز چنین انگیزه‌ای را مطرح نکرده است. 🔹مقاله توضیح می‌دهد جفت‌گیری برای اختاپوس‌های نر می‌تواند خطرناک باشد، به خصوص در حضور ماده‌هایی با بازوهای بلند. 🔹پژوهش‌ها نشان می‌دهد در میان اختاپوس‌ها «همنوع‌خواری جنسی» و کشتن همنوع در رقابت بر سر غذا دیده می‌شود. 🔹خوردن جفت به ماده‌های اختاپوس کمک می‌کند تا انرژی کافی برای تولید تخم و سپس نگهداری آنها را جمع‌آوری کنند. 🔹در برخی گونه‌ها مانند اختاپوس‌های خط‌دار آبی، نرها برای زنده ماندن در زمان جفت‌گیری، ماده‌ها را به‌طور موقت مسموم و فلج می‌کنند تا خورده نشوند. 🔹این رفتار به دلیل داشتن بازوی جفت‌گیری نسبتاً کوتاه در این گونه تکامل یافته است. 🔹رفتارهای ثبت‌شده در این حیوانات معمولاً در چارچوب «غریزه بقا» مانند غذا، تولید مثل، دفاع از خود، فرار از تهدید، و رقابت بر سر منابع یا جفت تفسیر می‌شوند نه احساساتی مانند بی‌حوصلگی یا انتقام. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🎙 خط سفید 🔹در قسمت ۲۴۶ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا به یکی از پرواکنش‌ترین اتفاقات اخیر در ایران، یعنی ماجرای اینترنت طبقاتی و خط سفید پرداخته‌ایم. 🔹در شبکه‌های اجتماعی درباره نقش یک دانشمند ایرانی در رشته‌های راداریِ جهان ادعاهایی مطرح شده بود که درباره آن توضیح داده‌ایم. 🔹سوژه بعدی این قسمت، ادعای اختراع یه جوان ایرانی برای تبدیل زباله به مصالح ساختمانی است. 🔹همچنین درباره ادعای یک روش درمانی صحبت می‌کنیم که در برنامه انارستان شبکه افق پخش شده بود. 🔹مدت‌هاست گفته می‌شود که خوردن همزمان ماهی و ماست، مضر و خطرناک است. این باور نادرست، موضوع دیگر پادکست این هفته است. 🔹در ادامه، ادعای مطرح‌شده درباره آلودگی برخی از برنج‌های هندی واردشده به ایران را مرور کردیم. 🔹در بخش فکت‌چک‌های کوتاه، به سوژه‌هایی مرتبط با بنزین، ویدیوهای حمله اسرائیل به مقرهای سپاه، نقل قولی از ایلان ماسک و سگ‌های منطقه ممنوعه چرنوبیل پرداختیم. 🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید. 📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در اپل پادکست بشنوید 👈 در اسپاتیفای بشنوید 00:01:01 مقدمه 00:04:29 از خط سفید تا لوکیشن‌گیت؛ درباره قابلیت جدید X چه می‌دانیم؟ 00:14:32 ادعای عدم امکان اخذ دکترای رشته‌های راداری، بدون امضای یک ایرانی 00:19:19 ادعای نادرست درباره اختراع جوان ایرانی برای تولید مصالح از زباله 00:24:34 با تکنیک فشار به احشا شکمی نمی‌توان بیماری‌ها را درمان کرد 00:36:15 مصرف همزمان ماست و ماهی خطرناک نیست 00:41:04 ادعای نادرست آلودگی برنج هندی وارداتی به عفونت‌های خطرناک 00:44:36 ویدیوهای ساختگی از حمله اسرائیل به پدافند 00:45:49 ادعای نادرست رایگان شدن بنزین برای بازنشستگان در عربستان 00:47:25 نقل‌قول نادرست از ایلان ماسک درباره درآمد «بچه‌های کامپیوتر» 00:49:07 سگ‌های چرنوبیل به دلیل اشعه رادیواکتیو آبی نشدند 00:51:26 کامنت‌ها 🌐 @Factnameh

❌ پروتکل استمتس بی‌اعتبار و ادعای افزایش عملکرد مغز با قارچ یال شیر و میکرودوزینگ، نادرست است 🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که مصرف همزمان «میکرودوز سیلوسایبین»، «قارچ یال شیر» و «نیاسین» می‌تواند «عملکرد مغز را صد برابر» افزایش دهد. 🔹این ادعا را «سنا مخلصی»، پزشک عمومی، مطرح کرده و این ترکیب را به نوجوانان کنکوری نیز توصیه کرده و همزمان کپسول‌های حاوی «میکرودوز» تولید خودش را تبلیغ می‌کند. 🔹ترکیب «سیلوسایبین و یال شیر و نیاسین» به عنوان «پروتکل استمتس» معرفی می‌شود و شبه‌علم است. 🔹پاول استمتس یک علاقه‌مند به قارچ‌شناسی و بدون تخصص آکادمیک است که شرکت فروش قارچ روانگردان دارد و متقاضی ثبت پتنت همین ترکیب بوده است. 🔹دو گزارش در سال‌های اخیر که استمتس هم‌نویسنده آنهاست، مطالعات مشاهده‌ای خوداظهاری با تعارض منافع جدی بوده‌اند و هیچ شواهد معتبری درباره اثرگذاری ترکیب پیشنهادی ارائه نمی‌کنند. 🔹شواهد درباره «میکرودوزینگ سیلوسایبین» نشان می‌دهد بهبودهای گزارش‌شده، اغلب اثر دارونما است و کارآزمایی‌های کنترل‌شده، اثربخشی مشخص و پایداری را برای خلق، تمرکز، IQ یا شناخت تأیید نمی‌کنند. 🔹میکرودوزینگ می‌تواند عوارضی مثل اضطراب، بی‌خوابی، افزایش فشارخون و خطر تشدید مانیا یا روان‌پریشی در افراد مستعد داشته باشد. 🔹قارچ «یال شیر» تنها در یک مطالعه کوچک روی سالمندان با اختلال شناختی خفیف اثر موقت نشان داده و در جوانان سالم هیچ اثر معنادار یا تکرارپذیری در شناخت یا تمرکز مشاهده نشده است. 🔹ادعاهای تقویت حافظه، تمرکز یا «افزایش شدید کارکرد مغز» با یال شیر از سوی هیچ نهاد علمی معتبر تایید نشده است. 🔹«بنیاد نیکوکاری دکتر سنا» در هیچ پایگاه رسمی پیدا نمی‌شود. او اذعان کرده با عنوان «کار پژوهشی» می‌تواند از یک شرکت داخلی سیلوسایبین خریداری کند. 🔹با این توضیحات فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh